De bruikbaarheid van een bron is deels afhankelijk van de betrouwbaarheid. Je onderzoekt of de informatie uit een bron beïnvloed kan zijn door: de achtergrond van de maker, het doel van de bron en de omstandigheden waaronder de bron gemaakt is.
Hoe beoordeel je of een bron betrouwbaar is? Daar heb je altijd kennis voor nodig van een periode of onderwerp. Maar door de onderstaande stappen te volgen, krijg je een goed beeld van de betrouwbaarheid van een bron. Begin eerst met het bekijken/lezen van de bron. Vergelijk daarna de informatie uit de bron met datgene wat jij weet over die periode of gebeurtenis uit de leertekst. Deze stap kan je terugvinden bij bronnen interpreteren. Zit er verschil tussen de informatie uit de bron en jouw informatie (lees: datgene waarover historici het eens zijn wat gebeurd is)? Dan is daar een oorzaak voor. Die kan je herleiden door de onderstaande stappen te volgen.
Let op! Het beoordelen van een bron op betrouwbaarheid is kwalitatieve kritiek leveren / de juistheid van de informatie beoordelen. Je beoordeelt de bron (en dus ook de maker) op wat het is, nooit op wat jij vindt dat er ontbreekt / wat jij vindt dat de maker eigenlijk had moeten doen / zeggen.
Stap 1: wie is de maker?
Je moet jezelf afvragen wie de bron gemaakt heeft. De maker heeft waarschijnlijk de bron gemaakt met een reden. Als voorbeeld nemen we een schrijver die een krantenbericht moet maken voor een politicus. Deze politicus heeft waarschijnlijk de schrijver betaald om een verhaal over hem te schrijven, die de politicus op voorhand heeft goedgekeurd. Het verhaal zal dus niet objectief zijn, aangezien de schrijver moet leven van het geld dat hij ontvangt van zijn opdrachtgever. In het verlengde hiervan moet je rekening houden met de gekleurdheid van een bron. Komt een duidelijk politieke of religieuze voorkeur naar voren, omdat de maker bijvoorbeeld communist is of katholiek? Heeft dit de informatie uit de bron beïnvloed? Dan is de kans groot dat de bron minder betrouwbaar is. Ook kan jij jezelf afvragen of de maker van de bron wel goed geïnformeerd is. Als voorbeeld nemen we het Duitse Von Schlieffen aanvalsplan uit de Eerste Wereldoorlog. Je mag ervan uitgaan dat een bakker minder goed op de hoogte is van dit plan, dan bijvoorbeeld een Duitse generaal. Als je het aanvalsplan wilt onderzoeken, is een bron gemaakt door de generaal betrouwbaarder dan een bron geschreven door de bakker; aangezien de generaal beter geïnformeerd was.
